Λεξη Μαρτιου: σωματιον

 

Kalyx crater 350 BC MET.jpg

Καλώς ήρθατε στον Ἐλαφηβολιώνα, τον μήνα του θεάτρου! Αυτόν τον μήνα στην αρχαία Αθήνα, από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ., γιορτάζονταν τα Μεγάλα ή Ἐν Ἄστυ Διονύσια, που αποτελούσαν την μεγαλύτερη και σημαντικότερη θεατρική εκδήλωση της πόλεως. Πρόκειται στην πραγματικότητα για μεγάλο θεατρικό διαγωνισμό που περιελάμβανε διαγωνισμούς διθυράμβων, τραγωδίας και σατυρικού δράματος και από το 486 π.Χ. περίπου και κωμωδίας.

Σωμάτιον, υποκοριστικό από σῶ-μασῶ- με επίθημα -μασῶ-m. Η προέλευση τού σῶ- σκοτεινή. Ο Beekes, αφού εξετάσει τις διαθέσιμες επιλογές, θα τις απορρίψει, χάριν της αγαπητής του θεωρίας τού (προ-ελληνικού) υποστρώματος.

Στον Όμηρο σῶμα είναι το νεκρό σώμα, σε αντίθεση με το δέμας, αργότερα και το ζων σώμα, Ἡσιόδ. Ἔργα 540, και ελεύθερος και δούλος, ἐλεύθερα ≠ οἰκετικὰ σώματα ή μόνον δούλος.

Το σωμάτιον χρησιμοποιείται συνήθως με μειωτική έννοια. Είχε όμως στα αρχαία και την έννοια του «tutu», ολόσωμο «κορμάκι», «κολλάν», όπως φορούν τα κορίτσια στο μπαλέτο, αλλά με καλυμμένα και πόδια ως τους αστραγάλους και χέρια ως τους καρπούς. Ἡ τῶν ὑποκριτῶν στολή … καὶ σωμάτιον ἐκαλεῖτο (Pollux, Onomasticon 4.115). Πρόκειται για τη στολή που φορούσαν οι κωμικοί υποκριτές κάτω από το κανονικό τους κουστούμι και η οποία συνοδευόταν από αφαιρούμενα τμήματα παραγεμισμένα με άχυρο που μπορούσαν να φορεθούν το καθένα μόνο του ή σε συνδυασμό, για να πετύχουν διαφορετικούς σωματότυπους: υπήρχε το τμήμα με παραφουσκωμένη κοιλιά, αυτό με τους γλουτούς, αυτό με το στήθος που δένονταν στο σώμα με σκοινάκια, ίσως δερμάτινα. Το σωμάτιον συνήθως αποδίδεται λευκό και διακρίνεται σαφώς από το χρώμα του δέρματος.

Επιπλέον, πάνω από το σωμάτιον στερέωναν στο σώμα, για τους αντρικούς ρόλους, έναν δερμάτινο φαλλό, ο οποίος είτε κρεμόταν ελεύθερος, είτε ήταν τυλιγμένος και δεμένος με σκοινάκια.