ΛΕΞΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ: Η ΡΟΚΑ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΡΟΚΟΣ

 

beineckems229-253r_0.jpg

Ραβδί (συχνά διχαλωτό) πάνω στο οποίο στερεώνουν την πρώτη ύλη, συνηθέστερα μαλλί, λινάρι ή βαμβάκι, για να το γνέσουν. Η ηλακάτη των αρχαίων είναι η ράβδος και πάνω της τα ηλάκατα, η πρώτη ύλη. Γνώριμη εικόνα της γιαγιάς στο χωριό, τις ηλιόλουστες μέρες στην αυλή και τα βράδυα δίπλα στο τζάκι με τη ρόκα στο χέρι να λέει παραμύθια στα παιδιά.

Μεσαιωνικό δάνειο από τα ιταλικά, rocca. Πράγματι, από την πρώιμη εποχή του Βυζαντίου, οι σχέσεις του με την Ιταλία και ιδιαιτέρως με το εξαρχάτο της Ραβέννας και τη Βενετία είναι συνεχείς και οι δύο πλευρές αλληλοεπηρεάστηκαν, ακόμα και γλωσσικά.

Όσο για την ιστορία αυτής της ιταλικής λέξης, δεν υπάρχει ενιαία άποψη. Είναι όμως βεβαιο ότι προέρχεται από τα παλαιογερμανικά, πιθανώς από το γοτθ. rukka. Το σημερινό γερμ. Rocken από παλαιότερο rocko < *rukkon [κοινής ρίζας *ruk-με το Rock, φόρεμα] είτε προρρωμανικής προέλευσης από ένα υστερολατ. *rotica, σχετικό με το rotare “περιστρέφω κλπ” και rota “τροχός”.

Καμμία σχέση με την ρόκα που βάζουμε στη σαλάτα, από λατ./ιταλ. eruca, σήμερα και arugula, γαλλ.  roquette αγγλ. roquet.

Από τα μεσαιωνικά χρόνια, κάθε χρόνο στις 7 Ιανουαρίου υπάρχει η ανεπίσημη γιορτή του Αγίου Ρόκου (St Distaff’s day). Ήταν η μέρα που οι γυναίκες, μετά την παύση των εργασιών τους για την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, επέστρεφαν στις καθημερινές τους εργασίες, 12 μέρες μετά τα Χριστούγεννα. Οι άντρες επέστρεφαν, αντιστοίχως, στις δουλειές τους τη Δευτέρα που ακολουθούσε τον Άγιο Ρόκο που λεγόταν Plough Monday - Δευτέρα του οργώματος. Σύμφωνα με την παράδοση, οι άντρες που δεν είχαν αρχίσει τις εργασίες τους ακόμα, πείραζαν τις γυναίκες τους προσπαθώντας να βάλουν φωτιά στο υλικό που είχαν στις ρόκες τους, ενώ εκείνες κρύβονταν και τους κατέβρεχαν με κουβάδες με νερό.