Τεχνικες Κατασκευης


Όρθιος αργαλειός με βάρη

Σχεδόν όλα τα υφάσματα είναι κατασκευασμένα με απλή ύφανση, δηλαδή όπως το λέει και το όνομα, με τον πιο απλό τρόπο διαπλοκής των κλωστών, όπου το υφάδι περνάει από πάνω και από κάτω από ένα στημόνι. Τα υφάσματα αυτά μπορούν να διαχωριστούν σε υφάσματα με ισορροπημένη απλή ύφανση, όταν υπάρχει περίπου ο ίδιος αριθμός κλωστών και στις δύο κατευθύνσεις, και σε υφάσματα με απλή ύφανση στην οποία υπερτερεί το ένα σύστημα κλωστών, στην περίπτωση της αρχαίας Ελλάδας, τα υφάδια.

Η απουσία όμως ποικιλίας υφάνσεων εξισορροπείται από μια σειρά πρόσθετων στοιχείων, όπως το πάχος των κλωστών, η πυκνότητα του υφάσματος, η ποιότητα και η διακόσμηση που όλα επηρέαζαν την τελική εμφάνιση του υφάσματος. Παρατηρούμε ότι η εμφάνιση υφασμάτων με την ίδια ύφανση δεν είναι πάντα η ίδια. Αντιθέτως, διαφοροποιείται σε σχέση με τα τεχνικά χαρακτηριστικά που μόλις αναφέραμε.

Εκτός από την απλή ύφανση, στον όρθιο αργαλειό μπορούν να εφαρμοστούν και άλλες τεχνικές, όπως για παράδειγμα το δίμιτο που δημιουργεί διαγώνιες, τεθλασμένες γραμμές και ρόμβους, η τεχνική των υφασμάτων με θηλιές που μοιάζουν με τις σημερινές πετσέτες και φλοκάτες και η ταπισσερί (υφαντοποικιλτική) που αφήνει μεγάλη ελευθερία για δημιουργία παραστατικών σχεδίων.

 

Παράλληλα με τον κάθετο αργαλειό με βάρη, οι γραπτές πηγές, η εικονογραφία, αλλά και ορισμένα υπολείμματα υφασμάτων υποδεικνύουν την χρήση και άλλων τεχνικών κατασκευής.

 

Στενός αργαλειός

Η ανακάλυψη στενών ταινιών παλαιότερων εποχών, όπως αυτή της ύστερης εποχής του Χαλκού από τα Χανιά καθώς και η ταινία που συνόδευε τον χιτώνα από το Λευκαντί υποδεικνύουν την χρήση μικρότερων και σίγουρα στενότερων αργαλειών για την κατασκευή στενών υφασμάτων. Στενά υφάσματα εικονίζονται συχνά και στην αγγειογραφία και μαρτυρούνται συχνά στις γραπτές πηγές. Στον 4ο αιώνα π.Χ. μάλιστα αναφέρεται μία γυναίκα ταινιόπωλις, δηλαδή που πουλούσε ταινίες, στην Αθήνα.

 

Ύφανση με καρτέλες

Πρόκειται για έναν στενό αργαλειό στον οποίο το άνοιγμα δημιουργείται με καρτέλες που στρίβουν είτε προς τα μπρος είτε προς τα πίσω, και χρησιμοποιείται κυρίως για την κατασκευή στενών υφασμάτων.

Παρόλο που υφάσματα κατασκευασμένα με την τεχνική αυτή δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα στην Ελλάδα, απεικονίσεις της διακόσμησης ενδυμάτων στην αγγειογραφία αλλά και την γλυπτική υποδεικνύουν την πιθανή χρήση αυτής της τεχνικής στην αρχαϊκή και κλασική εποχή, αλλά και νωρίτερα, για παράδειγμα στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Απεικονίζονται συχνά στενές ταινίες, πολλές φορές στις παρυφές των ενδυμάτων, διακοσμημένες με γεωμετρικά σχέδια ή και πιο πολύπλοκα μοτίβα που εύκολα μπορούν να κατασκευαστούν με ύφανση με καρτέλες, είτε συγχρόνως με την ύφανση όλου του υφάσματος, είτε σε χωριστές ταινίες, οι οποίες έπειτα επιρράπτονται στο ένδυμα.

 

Sprang

Απεικονίσεις κάδρων μικρών διαστάσεων στην αγγειογραφία μας δείχνουν την χρήση φορητών αργαλειών για την κατασκευή μικρών υφασμάτων. Ο συνδυασμός των πληροφοριών από τις απεικονίσεις αυτές με μαρτυρίες στις γραπτές πηγές, καθώς και απεικονίσεις κεκρυφάλων και καλυμμάτων κεφαλής στην εικονογραφία υποδεικνύουν την χρήση του sprang στην κλασική περίοδο. Δεν υπάρχει προς το παρόν ελληνική ορολογία για την τεχνική αυτή. Πρόκειται για μία τεχνική που χρησιμοποιεί μόνο ένα σύστημα κλωστών για τη δημιουργία διάτρητων και ελαστικών υφασμάτων που χρησιμοποιούνται συχνά ως καλύμματα κεφαλής. Στην Ελλάδα το μόνο ύφασμα που έχει συνδυαστεί με την τεχνική αυτή προέρχεται από τον Κεραμεικό και είναι μια λινή, διάτρητη κατασκευή. Η κατάσταση του υφάσματος είναι πολύ κακή και δεν έχει ακόμα βρεθεί η ακριβής τεχνική κατασκευής. Υπάρχουν αμφιβολίες για το αν πρόκειται όντως για sprang ή για κάποιου τύπου βελονάκι.

 

Τσόχα

Άλλη τεχνική κατασκευής υφασμάτων είναι η τσόχα που δεν απαιτεί κανενός είδος αργαλειού. Επειδή η τεχνική αυτή δημιουργεί αδιάβροχα και αντιανεμικά υφάσματα, αρχαίοι συγγραφείς την αναφέρουν για την κατασκευή καπέλων και παπουτσιών, όπως επίσης για τέντες και κάπες. Καπέλα και σκούφοι από τσόχα απεικονίζονται αρκετά συχνά στην εικονογραφία.